Blog Hakkında Bilgi

Blogumuza hoşgeldiniz. Bu yazıda blogun yapısıyla ilgili bilgiler bulunmaktadır. Bu blog 5. sınıf Fen ve Teknoloji dersinin Ay ve Ayın yapısı konusu için hazırlanmıştır. Burada siz öğrencilere Ay ve ayın yapısıyla ilgi bilgileri, resimleri ve videoları sunmaktayız. Blogumuzun üst tarafında blogumuza ait sayfalara ulaşabilirsiniz.

Aşağıya indikçe konu başlıklarını ve içeriğini görebilirsiniz. Sağ tarafında ki konu başlıklarıyla da blog içinde kolayca gezinebilirsiniz.
Konu anlatımından sonra quizi çözebilirsiniz.

Ay' ın Tanımı

Güneş sistemindeki gezegenlerin etrafında gezegenden ayrılmadan dönen gök cisimlerine uydu denir. Ay dünyanın tek uydusu ve güneş sisteminin beşinci büyük uydusudur. Dünya ile Ay arasında ki uzaklık 384.403km’ dir.

 Konuyla ilgili resimleri görmek için tıklayınız veya yukarıdaki segmelerden Resimler sayfasını ziyaret ediniz.

Ayın Oluşumu

Ayın oluşumuna henüz tam bir cevap bulunamamıştır yani ayın oluşumu ile ilgili gerçekçi bir teori yoktur. Ancak ileri sürülen üç değişik teori bulunmaktadır.

Birinci teori George H. Darwin’ e aittir. Bu teoriye göre Ay dünya üzerinde oluşan merkez kaç kuvvetleri ve güneşin oluşturduğu çekim kuvvetin den kaynaklanan rezonans sonucu dünyadan kopmuştur. Bu teoriye parçalanma teorisi denir. Fakat Roche Limiti gereğince dünyadan kopan bir parçanın ayın bulunduğu noktaya gelmeden parçalanması gerekmektedir. Bu nedenle parçalanma teorisi geçerliliğini yitirmiştir.

İkinci teoriye göre ise dünyayı oluşturan gaz ve toz bulutundan ayrılan bir halka daha sonra da ayı oluşturmuştur. Bu teori ise Roche aittir ve kardeş hipotezi olarak adlandırılmaktadır.

Ayın oluşumundaki üçüncü teori ise diğerlerinden daha mantıklı temellere dayanan ve T. J. J. See tarafından 1909’ da ileri sürülen teoridir. Bu teoriye göre ise ay daha önce başka bir gezegenin uydusu iken yörüngesinden sapmış ve dünya yakınlarından geçerken dünyanın çekim alanına kapılmıştır. Bu teorinin doğruluğunun kanıtlanması için Dünya ve Ayın kimyasal özelliklerinin farklı olması gerekmektedir. Fakat 1969 yılında aydan alınan ilk örneklerin incelenmesi ile yakalanma teorisi de zayıflamıştır. Ayın oluşumu ile ilgili günümüzde de geçerliliğini koruyan bir hipotez yoktur.

Aşağıdaki videoda ayın oluşumu ile ilgili videomuzu izleyebilirsiniz.

 Konuyla ilgili resimleri görmek için tıklayınız veya yukarıdaki segmelerden Resimler sayfasını ziyaret ediniz.

Ayın Yapısı

Ayın yapısında dağlar, kraterler ve küller vardır. Ay toprağının yapısında demir (FE), Nikel (Ni) metallerle kalsiyum bulunduğu ve iç yapısının dünya gibi katmanlı olduğu sanılmaktadır.

Ay kabuğunun üzerinde taş ve tozdan oluşan bir tabaka bulunur. Bu tabakaya Regolit adı verilir. Çok ince toz halinde bulunan regolit tabakasının altında onlarca kilometre kalınlığında oldukça parçalanmış kayalardan oluşan megaregolit tabakası bulunur.

Ay yüzeyine bulunan karanlık ay düzlüklerine ay denizi denir. Ay yüzeyinde görünen açık renkli bölgelere de ay dağları denir. Ay dağları ay denizlerinden daha yüksektir.

Ayda su, oksijen ve atmosfer yoktur.Ay bir ışık kaynağı değildir sadece güneşten gelen ışınları yansıtır. Ayda gece ve gündüz sıcaklık farkı çok olduğu için yaşam yoktur.

Ayın yüzeyine gök cisimlerinin çarpması sonucu oluşan bölgelere krater denir. Ay yüzeyinin ve güneş sisteminin bilinen en büyük krateri Güney Kutbu Aitken düzlüğüdür. Bu krater 2240 km. çapında ve 13 km. derinliğindedir. Ayda bulunan diğer büyük kraterler ise Mare Imbrium, Mare Serenitatis, Mare Crisium ve Mare Nectaristir.

Konuyla ilgili resimleri görmek için tıklayınız veya yukarıdaki segmelerden Resimler sayfasını ziyaret ediniz.

Ay' ın Hareket ve Evreleri

Ayın üç çeşit hareketi vardır;

1.       Kendi çevresinde

2.       Dünyanın çevresinde

3.       Dünya ile birlikte güneşin çevresinde hareket eder.

Ay kendi çevresindeki ve dünya çevresindeki hareketini 29,5 günde tamamlar. Yeryüzünden ayın bir yüzü her zaman görülür. 29,5 gün içinde ayda bir kere gündüz ve bir kere gece olur. İki hafta gece ve iki hafta gündüz olur.

Dünyanın ay etrafındaki dönüşünü tamamlamasına ay günü denir. Bir ay günü 24 saat 50 dakikadır.

Ayın dünya ile birlikte güneş çevresindeki hareketi 365 gün 6 saatte tamamlanır.

Ay yeryüzünden değişik şekillerde gözlemlenir bunun sebebi ise dünya çevresindeki dönüşüdür. Bu değişik şekillere Ay’ ın evreleri denir. Ayın dört çeşit evresi vardır;

1.       İlk Dördün: Ayın bir hafta sonraki durumudur. Sağ tarafının yarımda daire şeklindeki görüntüsüdür. Görünen kısım parlak olur.

2.       Yeni Ay: Ay dünya ile güneş arasında kaldığı zamanki evredir. Güneş ışınları ayın arka tarafında kaldığı için ay gözükmez ve bu evrede Yeni Ay oluşur.

3.       Dolunay: Aydınlık olan bölümün tümü dünyadan görülür. Güneşten aldığı ışınları dünyaya tam olarak yansıtır.

4.       Son Dördün: Dolunaydan sonra Ayın Dünyadan görünen tarafı küçülmeye başlar. İlk dördünde olduğu gibi ayın gene yarım dairesi gözükür. İlk dördünden farkı ayın sol tarafının gözükmesidir.

İki dolunay veya Yeni ay arasında geçen süre 29,5 gündür.

Aşağıdaki videolarda ayın hareketlerini izleyebilirsiniz.

 

 Konuyla ilgili resimleri görmek için tıklayınız veya yukarıdaki segmelerden Resimler sayfasını ziyaret ediniz.

Gel - Git ( Med- Cezir)

Ayın çekim kuvvetine bağlı olarak Dünyada ki deniz ve okyanus sularının yükselmesi (Gel – Med) ve alçalması (Git – Cezir) olayına denir. Gel – Git’ ler 6 saat 12 dakika ara ile gerçekleşir ve bir günde iki kez yükselme ve iki kezde alçalma olur.

Büyük Gel – Git: Ay ve güneş aynı doğrultuda olduklarında çekim gücü arttığından Gel – Git genliği fazla olur. Yeni ay ve Dolunay evrelerinde gerçekleşir.

Küçük Gel – Git: Güneş ve ayın birbirlerine dik doğrultuda olduklarında Gel – Git genliği azalır. İlk dördün ve Son Dördün evrelerinde gerçekleşir.

Not: Gel – Git’ ler okyanus kıyılarında etkili olup, iç denizler ve göllerde fazla etkili değildir. Ülkemiz çevresinde ki denizler iç deniz özelliği taşıdığından dolayı Gel – Git önemsizdir.

Ay Tutulması

Dünyanın güneş ile ay arasına girmesine ay tutulması denir. Ayın dünyanın gölgesine girmesi ile güneşten aldığı parlaklığı kaybetmesi neticesinde olur. Ortalama ay tutulması 40 dakika ile 1 saat arasında değişir. Ay tutulması, yeryüzünün ayın ufuk çizgisinin üzerinde olduğu herhangi bir bölgesinden gözlenebilir.

Aya karşı dünya olan dünya yüzeyine çarpan güneş ışınları dünyanın atmosferi tarafından kırıldığı için ay tutulmasında ay tamamen kaybolmaz. Dünya etrafında kırılan ışıklarda mavi renk yutulduğu ve kırmızı renk yansıtıldığı için, dünyanın gölgesi kırmızı renkte görülür. Bu zayıf ışık kalıntıları görünürlüğü mahalli atmosferik şartlara bağlı olarak ayı bakır renginde ortaya çıkarır.

Aşağıdaki videolarda ay tutulması videolarını izleyebilirsiniz. 

  Konuyla ilgili resimleri görmek için tıklayınız veya yukarıdaki segmelerden Resimler sayfasını ziyaret ediniz.


Konuyla ilgli Quiz' i çözmek için burayı tıklayabilirsiniz veya yan taraftaki menüden de ulaşabilirsiniz.

Konuyla ilgli Quiz

Konuyla ilgili testi çözebilirsiniz

Eğer test açılmıyorsa sayfayı yenileyiniz 30 saniye içinde açılacaktır.

Sayfayı yenileyerek testi en baştan çözebilirsiniz.